De Corona crisis in economisch perspectief

Blog geschreven door Raymond Sieben van Diligence – 19 maart 2020

De Corona-crisis in economisch perspectief

Nu ik zelf door Corona geveld ben en ziek thuis ben, heb ik de tijd genomen om mijn gedachten te vormen over wat er nu eigenlijk allemaal aan de hand is. De Corona crisis is namelijk niet de eerste crisis die Ondernemend Nederland treft. Gedurende mijn werkzame leven (ik ben nu 58 jaar) heb ik er nu enkele meegemaakt. De internetzeepbel van 2001 was zeer specifiek van aard en had (althans in mijn herinnering) vooral gevolgen voor internetbedrijven. Worldonline is daarvan in Nederland het bekendste voorbeeld. Verscheidene internetbedrijven bezweken in die tijd onder hun schuldenlast en gingen failliet. De domeinnamen waarvoor eerder grof betaald was gingen voor weinig geld van de hand. 2001 was ook het jaar van 9/11 en dat bracht aanzienlijk veel onzekerheid met zich mee. Het behoeft weinig toelichting waartoe dit allemaal op politiek vlak heeft geleid. De aanslagen van 11 september leidden in eerste instantie vooral tot heftige reacties op de wereldwijde aandelenmarkten. De aanslagen zelf resulteerden uiteindelijk in gigantische verzekeringsverliezen, waardoor het een van de grootste verzekerde gebeurtenissen ooit was. Op de internationale markten werden de aandelen van bedrijven in sommige sectoren bijzonder hard getroffen. Aandelen in de reis- en amusementssector daalden, terwijl aandelen in de communicatie-, farmaceutische- en militaire- sectoren juist stegen. Vooral de online reisbureaus hadden het zwaar te verduren. En net als nu had ook de luchtvaartsector zwaar onder 9/11 te lijden. De aanslagen hebben de financiële problemen die de luchtvaartsector al voor de aanslagen had, verergerd met als gevolg dat aandelenprijzen van luchtvaartmaatschappijen en vliegtuigfabrikanten na de aanslagen stevig daalden.

De kredietcrisis van 2007-2009 ligt bij mij het meest vers in herinnering. Deze was enorm en had betrekking op het gehele financiële stelsel. Er was sprake van een beperkte beschikbaarheid van liquiditeiten en (langer lopend) kapitaal, maar daarnaast ook van een algehele onderlinge vertrouwenscrisis in de financiële sector. Voor ondernemers werd het steeds complexer om financiering te verkrijgen en bestaande condities werden aangescherpt of beëindigd. Niet alleen bedrijven gingen failliet, maar ook banken. En gedurende deze crisis maakte men zich ook nog eens in toenemende mate zorgen over de financiële positie van verschillende overheden binnen de Europese Unie. Al met al was de crisis destijds alomvattend.

Ik ben geen econoom en ook geen historicus, maar naar mijn gevoel is de Corona-crisis van geheel andere orde dan hetgeen wij de afgelopen decennia aan crises hebben meegemaakt. Daar waar met name de kredietcrisis leidde tot wantrouwen in overheden en een langdurend wantrouwen in het gehele financiële stelsel, en ondernemers gedurende een zeer lange tijd met lege handen stonden en bij banken geen enkel gehoor kregen, is helder dat Corona hier niets mee van doen heeft. Corona is van voorbijgaande aard, zet zonder enige twijfel op korte termijn een enorme druk op onze gezondheidssector, maar gaat uiteindelijk voorbij. En daar waar 9/11 de wereld verdeelde in “kampen” (extremistische islam versus de rest van de wereld) en leidde tot duurzame gevoelens van onzekerheid en een permanente verandering van veiligheidsnormen (denk aan controle op vliegvelden, het voorkomen van aanslagen bij evenementen, e.d.), gaat Corona iedereen aan: zwart, wit, rijk, arm, westers, niet-westers, etc. Het generieke karakter van deze crisis en de verwachte (relatief) korte duur van de crisis betekent niet dat er geen zakelijke problemen en onzekerheid ontstaan. De Nederlandse overheid heeft echter nu reeds (binnen enkele dagen na het afkondigen van maatregelen op het vlak van de gezondheidszorg) omvangrijke financiële steunmaatregelen aangekondigd om te zorgen dat deze viruscrisis geen economische crisis wordt. Daarbij kan gedacht worden aan maatregelen om ondernemers sneller krediet te verschaffen en ook maatregelen op fiscaal gebied.

Wat crises gemeen hebben met elkaar is dat elke crisis tot onzekerheid leidt. En onzekerheid die te lang duurt is nooit goed. Een aantal sectoren is nu rechtstreeks getroffen, zoals de horeca, de evenementenbranche, en net als in 2001 wederom de reisbranche (inclusief de luchtvaartsector). Afhankelijk van de vraag hoe snel een keerpunt gevonden kan worden in het aantal ziektegevallen en Corona beheersbaar is, zal gaandeweg helder worden of c.q. welke gevolgen de Corona crisis voor andere branches zal hebben.

In de markt van koop en verkoop van bedrijven lopen reacties uiteen. Overnames in de hierboven genoemde sectoren (met name horeca en toerisme) worden even op een laag pitje gezet, omdat men eerst even wil afwachten waar het heen gaat. Overnames in andere sectoren die nu profiteren (zoals gezondheidszorg, voedingsindustrie, media, IT en online diensten) blijven meer dan voorheen interessant. We zien toch al partijen die gaan voorsorteren op de toekomst.  Hoewel Corona een blijvend iets zal zijn, zal het geleidelijk aan verworden tot een “normale griep” en zal de invloed op de economie niet zo structureel zijn als het geval was bij de systeemcrisis van 2007-2009. Zodra “het stof is neergedaald”, zal blijken welke kansen er liggen. Immers, er is nog steeds enorm veel geld beschikbaar en er komt meer beschikbaar doordat ook overheden een buitengewone hoeveelheid middelen ter beschikking gaan stellen. Bedrijven en investeerders kunnen hier profijt van hebben. Overnames kosten altijd tijd. Deze Corona-crisis gaat voorbij en zal voor menig bedrijf onderstrepen dat een bedrijf in de basis goed is, maar wellicht nu een dip heeft door deze extreme omstandigheden. Bedrijven die het slecht doen zullen automatisch wegvallen, terwijl de betere bedrijven zullen overblijven. Hierdoor wordt de economie opgeschoond, kunnen gezonde bedrijven nog beter worden en komt er ruimte voor nieuwe initiatieven.

De Corona crisis: ellendig en zorgwekkend? Zeker! Maar laten we het ook altijd in het juiste perspectief blijven zien: het gaat voorbij, op afzienbare termijn en biedt onherroepelijk kansen voor investeerders en bedrijven.